Zeg, kunnen we eens ophouden met elke scheet een Lehman-moment te noemen? Zo beweerde iedereen dat financiële problemen rond het Chinese bouwbedrijf Evergrande een Lehman voor de Chinese bouwsector en het Chinese groeimodel vormde, creëerde het beleid van Liz Truss een Lehman-moment voor Britse en internationale obligatiemarkten en voelde niemand minder dan Janet Yellen zich geroepen om de val van FTX het Lehman-moment voor crypto te noemen.

Nu wil ik niet beweren dat voorgaande voorvallen niet serieus waren of dat ze geen schade hebben berokkend aan de direct betrokkenen, maar Lehman-momenten waren het zeker niet. Investopedia omschrijft een Lehman-moment als een situatie waarin ‘de problemen van een bedrijf of een ogenschijnlijk onbelangrijk onderdeel van de economie zo groot blijken te zijn dat ze ieders probleem worden’. Heeft de gemiddelde Europeaan iets gemerkt van Evergrande, Truss of FTX? Nee. De val van Lehman in 2008 daarentegen was dusdanig groot dat het de wereldeconomie jarenlang negatief beïnvloed heeft, waarbij ik de stelling wel aandurf dat het geen Europeaan onberoerd heeft gelaten.

To the batmobiel!

Dat ik hierover begin, hangt samen met het feit dat het Lehman-alarm de afgelopen dagen weer stevig is afgegaan. De oorzaak is bekend: de implosie van Silicon Valley Bank (SVB), wat een domino-effect teweeg heeft gebracht waardoor ook andere regionale banken in de problemen dreigen te komen. De associatie met Lehman ligt hierbij voor de hand (Amerika, bank, domino-effect), maar bij een nadere beschouwing vallen juist de verschillen met 2008 op.

Het grote probleem toen was het gebrek aan transparantie. In de aanloop naar de val van Lehman hadden Amerikaanse en Europese financiële instellingen aanzienlijke posities opgebouwd in de subprime hypotheekmarkt, waarbij veel rommel verpakt was in producten met een triple-A status. Toen vervolgens de Amerikaanse huizenmarkt in elkaar zakte, wist eigenlijk niemand welk risico er nou eigenlijk in de boeken stond en de hele interbancaire markt kwam gillend tot stilstand. Liquiditeit droogde op, waardoor zelfs de gezondste bank in de problemen kon komen. Dat de bankensector veel te kleine reserves aanhield om dit soort schokken op te vangen, hielp hierbij vervolgens ook niet.

Gebrek aan transparantie en beperkte buffers spelen in de huidige situatie geen rol. SVB is niet omgevallen door de handel in dubieuze producten, maar door een combinatie van slecht balansmanagement (langlopende staatsobligaties kopen met kortlopend depositogeld) en een te grote concentratie naar één klantengroep. Zien we dat elders op grote schaal? Nee.

Daarnaast hebben banken wereldwijd momenteel een veel groter schokabsorberend vermogen dan toen. Met dank aan de val van Lehman overigens, want sinds die tijd zijn grotere buffers opgebouwd, waarbij regelmatig stresstest worden uitgevoerd om risico’s in kaart te brengen.

Kortom, ook deze keer lijkt de verwijzing naar een Lehman-moment misplaatst.

(Origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 15 maart 2023)