Ik zie hem nog staan, de marktkoopman op de Dappermarkt, met zijn stalletje vol felgekleurde fidget spinners. Verweerde kop, vertwijfelde blik in zijn ogen. Een paar maanden eerder was het nog dringen geblazen voor zijn stal, maar nu leek iedereen hem te mijden als de pest. Was de plaatselijke markt verzadigd? Stond er verderop een concurrent die goedkoper was? Of – het zal toch niet? – was de jeugd klaar met de spinnerhype? De koopman wist het niet, maar dat hij niet meer van die troep af zou komen, was hem inmiddels wel duidelijk.

Hoe een gouden handeltje opeens in het water kan vallen. Ook de verkoper van Amerikaanse staatsobligaties, Janet Yellen, lijkt de afgelopen maanden geconfronteerd te worden met een radicale trendwijziging onder haar klanten. Tot voor kort waren staatsobligaties niet aan te slepen en stond het bij wijze van spreken twee rijen dik voor de virtuele stal van de treasury’s. Een typische kopersmarkt. Het was niet: ‘Ik, de Amerikaanse staat, heb geld nodig, mag ik het alstublieft van u lenen?’ maar eerder: ‘Dus u, belegger, wilt uw geld bij mij stallen, risicovrij?’ De prijzen van obligaties gingen door het dak, waardoor de kapitaalmarktrente – de keerzijde van de medaille – steeds lager kwam te liggen.

Hoe anders is de wereld nu?

Hoe anders is de wereld een paar maanden later. Alle belangrijke klanten staan plotseling heel anders in de wedstrijd, de Federal Reserve voorop. Kocht Jerome Powell tot oktober vorig jaar nog obligaties voor netto $80 mrd per maand, inmiddels is dat opkoopprogramma stopgezet en zijn er zelfs plannen om elke maand voor $60 mrd minder in staatsobligaties te herinvesteren. Per saldo betekent dit dat de rest van de markt $140 mrd per maand extra aan staatsobligaties moet gaan absorberen. En laat die rest daar juist nu zo zijn bedenkingen bij hebben.

Neem China. Door de oorlog in Oekraïne is gebleken dat Amerikaanse staatsobligaties lang niet zo risicovrij zijn als traditioneel gedacht. Zo dacht ook Rusland een appeltje voor de dorst te hebben, maar kan daar door de sancties plotseling niet meer bij. Of wat te denken van Japan? Dankzij het afwijkende monetaire beleid van de Bank of Japan rijzen de kosten van het afdekken van valutarisico’s inmiddels de pan uit, waardoor een belegging in Amerikaanse staatsobligaties nauwelijks meer aantrekkelijk lijkt. En ook de particuliere belegger houdt de hand even op de knip: een staatsobligatie kopen met een coupon van 2,8% op het moment dat de inflatie 8% bedraagt, voelt wat onlogisch.

Er is echter één lichtpuntje voor Yellen. Waar fidget spinners komen en gaan, zal de vraag naar staatsobligaties altijd blijven bestaan. Het is slechts een kwestie van de prijs wat laten zakken zodat vraag en aanbod weer in evenwicht komen.

(Origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 13 april 2022)