Iedereen heeft zo zijn coping mechanisms en het mijne in deze crisis is digitaal ‘bladeren’ door oude kranten die je op delpher.nl kunt vinden. Mocht u die site nog niet kennen: het is absoluut een aanrader. Er staan ruim 130 miljoen pagina’s op uit Nederlandse kranten vanaf 1618. Of je nu benieuwd bent naar de geschiedenis van de wijk waarin je woont, wilt weten hoe de voorpagina op je geboortedag eruitzag, of berichten over jouw familie zoekt, alles is er gratis en met wat simpele zoekfuncties te vinden.

Zo stuitte ik een paar jaar terug min of meer per toeval op het verslag dat mijn opa in het maandblad De wandelaar schreef over zijn (fiets)tocht eind jaren dertig door wat hij de ‘Sowjet Rivièra’ noemde: zijn tocht vanuit de Krim, langs de kust van de Zwarte Zee. Uiteraard wist ik wel dat mijn opa daar in die tijd was geweest — mijn vader is er geboren, dat zie je niet zo snel over het hoofd —, maar dat hij er een vermakelijk reisverslag over geschreven had, was niet bekend. Waar de Krim ligt, hoef ik tegenwoordig niet meer uit te leggen.

De aanleiding dat ik deze keer op delpher.nl belandde, was de column die ik vorige week in het FD over geopolitieke gebeurtenissen schreef. De S&P 500 steeg in 1939 met bijna 12% op het nieuws dat Duitsland Polen was binnengevallen. 12% op één dag — hoe zou men dat in indertijd hebben verwoord, vroeg ik me af. Heden ten dage zou men wellicht spreken over misplaatst optimisme, zeepbellen, of wellicht over een short squeeze, maar welke termen gebruikte men toen? Het was het begin van een urenlange dwaaltocht door beursverslagen van weleer.

“…geneigd af te flauwen…”

Het leverde een schat aan in onbruik geraakte beurstermen op. Zo werd de markt in de week voor de inval afwisselend als ‘loom’, ‘verward’, of ‘goed gedisponeerd’ beschreven. In het Bataviaasch Nieuwsblad van 31 augustus 1939 viel onder het kopje ‘New York luier’ te lezen dat ‘… Stalen en autowaarden waren geneigd af te flauwen (…), Sporen hadden een nauwe markt (…), Chemicaliën waren traag, kopers bleken prijshoudend.‘ Geen melding van zeepbel, irrationaliteit of short squeeze te vinden.

Of toch? In het beursverslag van De Telegraaf van 1 september 1939 valt te lezen dat: ‘De beurs drijft geheel op gevoelens, op vage mededeelingen, op veronderstellingen en het mag onder deze omstandigheden nog een wonder worden genoemd, dat over het algemeen een groote kalmte wordt bewaard.’ Dat waren nog eens tijden, dat de beurs op gevoelens, vage mededelingen en veronderstellingen handelde! De beursdag eindigde die dag uiteindelijk in de min doordat er ‘… niet zoo grif koopers werden gevonden’.

Minder kopers dan verkopers: sommige beurswaarheden blijken van alle tijden te zijn.

(Origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 02 maart 2022)