Economen en voorspellen: het blijft een dingetje. Het valt moeilijk te ontkennen dat ze — net zoals de meeste andere stervelingen overigens — niet zo heel erg goed in staat zijn de toekomst te duiden. Neem inflatie. In december van vorig jaar verwachtte de ECB/consensus/het IMF/de Oeso (doorhalen naar believen) dat de inflatie in de eurozone dit jaar ergens rond de 1% zou uitkomen. Krap tien maanden later is wel duidelijk dat we minimaal op het dubbele afstevenen.

Nou kun je stellen dat de economische omgeving de afgelopen maanden niet helemaal ‘business as usual’ is geweest. Zit wat in. Het probleem met inflatie is echter dat men er al jaren naast zit. In het kader van de ‘Strategische Review’ publiceerde de ECB onlangs een studie waarin gekeken werd naar de oorzaken achter de blijvend lage inflatie in de eurozone.

De grafiek waarbij de voorspelde inflatie wordt afgezet tegen de uiteindelijke realisatie spreekt hierbij boekdelen: waar de ECB in de periode 2014 tot 2019 aan het begin van elk jaar een inflatie van rond de 1,7% voorspelde, lag de uiteindelijke realisatie gemiddeld rond de 1%. De ECB kwam in de studie zelf tot de conclusie dat deze trend van desinflatie grotendeels was terug te voeren op cyclische factoren, (over)capaciteit en de beperkte ruimte om het monetaire beleid verder te verruimen.

Het is het soort koetjes-kalfjesverklaring dat je van een ECB-studie mag verwachten. Gedegen en genuanceerd, waarbij je je als lezer alleen wel stiekem afvraagt in hoeverre er niet iets te veel naar een gewenste conclusie (nog meer monetaire verruiming!) wordt toegewerkt.

Er zijn ook andere meningen

Groter kan de tegenstelling niet zijn met de onlangs gepubliceerde ‘Staff Working Paper’ van Jeremy Rudd, werkzaam bij de Federal Reserve. In zijn studie Why Do We Think That Inflation Expectations Matter for Inflation? (And Should We?) spaart hij geen heilige huisjes en trekt hij de conclusie dat zowel de theoretische als de empirische link tussen inflatieverwachtingen en inflatie discutabel is.

Maakt dat uit, dan? Als hij gelijk heeft, zeker. Het betekent namelijk dat we momenteel geen theoretisch kader meer hebben dat inflatie kan verklaren. Eerder al sneuvelde de verklaring van Friedman dat inflatie altijd en overal een monetair fenomeen zou zijn (de geldpers draait al jaren lustig, zonder inflatie), gevolgd door de dood van de Philipscurve (de veronderstelde afruil tussen werkloosheid en inflatie) en nu dus het mogelijke failliet van de rol van inflatieverwachtingen.

Overigens kan het best zijn dat alle drie deze theorieën in de toekomst toch weer relevant blijken te zijn. Wanneer weet alleen niemand. Gegeven die onzekerheid is het weinig verrassend dat economen geen al te beste trackrecord hebben opgebouwd ten aanzien van het voorspellen van inflatie.

(origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 6 oktober 2021)