Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) publiceerde eerder deze maand een nieuw onderzoek naar de impact van covid-19 op de gemeten inflatie. Een slaapverwekkender onderwerp is waarschijnlijk niet denkbaar, ware het niet dat het IMF met een relevante conclusie op de proppen kwam. Toen ik daar een column over wilde gaan schrijven, stuitte ik echter bij toeval op een YouTube-filmpje waarin het CBS uitlegt hoe we tegenwoordig inflatie meten. En toen raakte ik ernstig afgeleid.

Wie ‘De CPI, hoe maken wij die’ bekijkt, krijgt in eerste instantie het gevoel beland te zijn in een promotiefilmpje voor de horeca, inclusief een brouwer met een enorme hipsterbaard, flessen drank en een dame die uit een glas bier drinkt. Gelukkig blijkt onze Consumenten Prijs Index (want daar staat CPI voor) toch niet louter uit drank te bestaan, maar ook uit bijvoorbeeld ‘boodschappen, de huur, telefoonabonnementen, maar ook zoiets als verzekeringen, of internetdating’. Verder meldde men te werken met big data en ‘web scraping’. Web scraping? ‘Data die we verzamelen door slimme robotjes internet af te laten struinen op zoek naar de laatste prijs.’

Best leuk hoor, maar…

Huh? Internetdating? In ons CPI? Met welk gewicht dan? En slimme robotjes die het internet afstruinen. Hebben we daar geen software voor? Best leuk hoor zo’n filmpje gericht op hipster millennials (1135 keer bekeken), maar als ik het CBS dan toch een tip mag geven: investeer ook eens wat in een betere zoekfunctie op de website. Welk gewicht internetdating in ons CPI heeft kon ik in elk niet boven tafel krijgen.

Maar waarom ik dan bij het CBS uitkwam? Eigenlijk uit luiigheid, omdat ik een snelle uitleg over de samenstelling van het CPI hoopte te vinden. Dat het gemiddelde consumptiepatroon in een peiljaar gebruikt wordt om de gewichten van het CPI-mandje samen te stellen. Meer internetdating in 2019, hoger gewicht in het CPI van 2020. Zoiets.

Want daar ging dat onderzoek van het IMF dan weer over: dat ons consumptiepatroon in 2020 helemaal niet overeenkomt met het veronderstelde consumptiepatroon. Hoeveel bier heeft u dit jaar bij een hipsterbaard besteld? Hoe vaak bent u in het vliegtuig gestapt? Ons hele consumptiepatroon wijkt dit jaar af van normaal. En daar gaat het dan mis.

Inflatie wordt verkeerd gemeten

Producten die we niet of beperkt konden consumeren (vliegtickets, vervoer) werden een stuk goedkoper, terwijl producten die we juist meer consumeerden (voedsel) duurder werden. In beide gevallen leidt dit tot een onderschatting van de officiële inflatie. Het effect verschilt per regio, maar wereldwijd hebben we het over een mismeting van 0,2% in slechts drie maanden. Hoeveel dat in Nederland is weet ik niet: mijn slimme Google-robot vond er in elk geval (nog) niets over op de CBS-site.

(gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 18 november 2020)