Afgelopen week viel mijn oog op een speech die Isabelle Schnabel op het 35ste congres van de European Economic Association had gehouden. Going Negative: the ECB’s experience. Schnabel — sinds het begin van dit jaar vast lid van ECB’s executive board — gaf aan dat ze daarin zou beargumenteren dat negatieve rentes ‘effectief zijn geweest in het stimuleren van de economie en het laten stijgen van de inflatie’.

Even ter achtergrond: er zijn momenteel een aantal verschillende beleidsmodellen voor centrale banken in omloop, waarbij de vraag centraal staat welke het meest effectief zal blijken te zijn. Staatsobligaties opkopen (QE) doen ze in deze crisistijd weliswaar allemaal, maar de aanpak van het ‘gewone’ monetaire beleid verschilt.

Zo hebben ze er in Japan voor gekozen om vol op yield-curve control in te zetten, waarbij de centrale bank niet alleen de hoogte van de geldmarktrente, maar ook de kapitaalmarktrente vaststelt. In de VS lijkt het beleid sinds vorige week vooral via het omhoog praten van lange termijn inflatieverwachtingen te moeten gaan lopen. Enkel de ECB is een echte aanhanger van de negatieve korte rentes. De vraag of dit model effectief is, is daarmee dus ook zeker relevant.

Inflatie komt in de speech maar 1x terug

Terug naar de speech. Gegeven die inleiding (‘…het laten stijgen van inflatie’), hoe vaak denkt u dat het woord inflatie gebruikt is? Welgeteld één keer. Niet om uit te leggen dat hij omhooggegaan is, nee, puur om te beschrijven waarom men er in 2014 voor koos om negatieve rentes te introduceren.

En van de grafieken die ze gebruikte, hoeveel onderbouwden die dat het beleid van de ECB inderdaad tot een hogere inflatie heeft geleid? Er waren best leuke grafieken over rentes op bankdeposito’s, over de winstgevendheid van de bankensector en over de groei van de leningen, maar over inflatie? Nul, nada, noppes.

Nou ben ik niet bij de speech zelf aanwezig geweest, dus wellicht dat ze het daar anders heeft verwoord. Ik hoop het echt van harte, want anders bewijst ze zichzelf, noch de ECB een dienst. Ik snap best dat herhaling de kracht van de boodschap is, maar niet als je vervolgens geen enkele poging doet om er invulling aan te geven. Dan wordt het propaganda.

Uiteraard kun je als ECB claimen dat het met die inflatie nog veel erger was geweest als de rente niet negatief was geweest, maar als je zelfs al niet eens meer de moeite neemt om dat standpunt te ‘bewijzen’, dan gaat het mis. Dan onderstreep je dat dit de partijlijn is en dat er verdacht weinig ruimte is voor nieuwe leden om daar vanaf te wijken. Of je met zo’n houding ooit serieus zult onderzoeken of je wel op de goede weg bent, wordt daarmee uiterst twijfelachtig.

(origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 2 september 2020)