Deze week publiceerde het CPB de studie Blijvende economische schade van de coronacrisis, waarin het planbureau een dappere poging doet iets zinnigs te zeggen over de blijvende gevolgen van de coronacrisis. Het is een gedegen en aanbevelenswaardig rapport. De auteurs kijken niet alleen naar de lessen die we kunnen leren uit voorgaande (zware) crisissen en pandemieën. Ook staan ze stil bij de mogelijk blijvende schade op de arbeidsmarkt en de negatieve impact van lagere investeringen.

Gegeven de titel van het rapport zal het niet verrassen dat de algemene conclusie is dat ‘de kans groot is dat het bbp langdurig of zelfs permanent lager blijft dan verwacht op basis van trends van voor de recessie’. Keurig geformuleerd, geen speld tussen te krijgen.

En daar ligt dan ook meteen de uitdaging voor een columnist: waar kan ik die speld er toch nog ergens tussen wurmen? Ik zie twee openingen.

Speld nummer één…

De eerste is dat deze crisis in niets lijkt op hetgeen we eerder hebben gezien. Anders dan bij een ‘normale’ crisis is er geen sprake van een mismatch in de economie die de recessie veroorzaakt heeft. Geen uit de hand lopende inflatie, geen overinvesteringen in een specifiek onderdeel van de economie, geen beleidsfouten. Ook is er geen sprake van een oorlog waarin de productiecapaciteit en het arbeidsaanbod plotseling structureel is aangetast.

‘Dat in het rapport slechts één keer het woord schuld wordt genoemd en slechts drie keer het woord rente, is voor mij toch wat raadselachtig’

Als er één ding gezegd kan worden over de huidige crisis, dan is het wel dat hij atypisch is. Om Reinhart en Rogoff nog maar een keertje aan te halen: ‘This time IS different.’

Dat dit blijvende effecten heeft geloof ik zeker en dat die per saldo negatief zijn gaat er ook nog wel bij mij in. Maar of het verleden een goede leidraad vormt om conclusies te trekken, vraag ik me in dit geval wel af. Negatieve resultaten uit het verleden, bieden geen garanties voor de toekomst, maar zetten wel de toon van dit rapport.

Speld nummer twee…

De tweede speld is het ontbreken van juist het zichtbaarste (en blijvende) element van de huidige crisis: de sterke stijging van de uitstaande (overheids)schuld in de wereld. Zelfs als er morgen een vaccin wordt gevonden en zelfs als de economie over een maand vanaf nu weer op de oude voet door zou gaan, dan resteert de erfenis van de hogere staatsschuld, met alle gevolgen van dien.

Dat in het rapport slechts één keer het woord schuld wordt genoemd (in het kader van r&d-investeringen) en slechts drie keer het woord rente, is voor mij toch wat raadselachtig. Schuld en rente zijn integrale onderdelen van de economie, zeker in 2020.

Overigens denk ik dat de gevolgen van de hogere schuldenberg nou niet direct positief zijn, waarmee de algemene conclusie van het CPB overeind blijft: de kans is groot dat….

(Origineel gepubliceerd in Het Financieele Dagblad van 26 augustus 2020)