Hoe de coronacrisis zich verder gaat ontwikkelen is uiteraard onzeker, maar één slachtoffer is inmiddels wel duidelijk: de financiële gezondheid van overheden. Overheidstekorten lopen sterk op, dus de vraag rijst hoe we dat gaan financieren.

De makkelijkste uitweg wordt hierbij geboden door de Modern Monetary Theory (MMT), die begrotingstekorten ‘een sprookje’ noemen. Deze economische stroming werd traditioneel afgeschilderd als het gedachtegoed van een stel maffe (‘wacky’) lieden. Maar wie de blogs en de pers de afgelopen maand in de gaten gehouden heeft, zal gemerkt hebben dat het beeld rond MMT aan het kantelen is.

Dit is voor een belangrijk deel te danken aan de publicatie van het boek The Deficit Myth van Stephanie Kelton, die de zeitgeist goed heeft aangevoeld. Gezien de recensies van haar boek, maar ook als ik kijk naar het stijgend aantal vragen van beleggers die ik de laatste tijd over MMT krijg, lijkt er inmiddels sprake te zijn van een bredere (h)erkenning van de achterliggende ideeën. Het feit dat Amerika en Japan al jaren grote overheidstekorten hebben zonder dat het tot inflatie of een schuldencrisis heeft geleid, speelt hierbij uiteraard ook een rol.

Nooit failliet

Dus, hoe ‘wacky’ is MMT eigenlijk? Minder dan je zou denken. De meeste economen blijken het eigenlijk wel eens te zijn met de uitgangspunten van de stroming. Zo stellen ze dat een overheid die de beschikking heeft over een eigen valuta, nooit failliet hoeft te gaan. De dwingende noodzaak die huishoudens en het bedrijfsleven kennen om tot een gedegen financieringsplan te komen, geldt voor overheden niet omdat elk budget gedicht kan worden met het uitgeven van meer geld. MMT houdt verder terdege rekening met het potentiële risico van deze strategie: inflatie. Steekt inflatie de kop op, dan gebruik je een belastingverhoging om de vraag in de economie weer af te remmen. Belastingen zijn dus geen financieringsmiddel, maar een sturingsmiddel.

Twijfelachtige beleidsoptie

Analytisch is dit wellicht correct, maar of de beleidsoptie ook bruikbaar is, is de vraag. Dat een groot land als de VS lange tijd geld kan drukken zonder dat het het vertrouwen in de dollar ondermijnt, geloof ik nog wel, maar als we het over, zeg, Brazilië hebben dan wordt die grens vrij snel bereikt.

De koersval van de eigen munt creëert in dat geval de inflatie die vervolgens met belastingverhogingen de kop ingedrukt zou moeten worden. Hoe groot acht u die kans? En zelfs voor de VS ligt het gevaar op de loer. Ziet u Trump de belastingen verhogen op het moment dat inflatie begint op te lopen? Een ‘fake news!’-tweet lijkt waarschijnlijker. Kortom, analytisch wellicht correct, maar of het in de praktijk tot een stabiele uitkomst leidt, vraag ik me heel sterk af.

(Origineel gepubliceerd in Het Financieele Dagblad van 22 juli 2020)