Pessimisten roepen al jaren dat het zo niet verder kan. Hoewel die zienswijze logisch is en daarom overtuigt, is er tot nog toe op economisch en financieel gebied niets dramatisch gebeurd. Een pessimist die een beetje recht in de leer is, meent daarentegen dat de klap alleen maar groter zal worden naarmate deze langer uitblijft.

Bovenstaande paragraaf is niet van mijn hand, maar van Han de Jong, die woensdag officieel afscheid neemt als hoofdeconoom van ABN Amro. Ik ken hem niet persoonlijk, maar Nederland is een klein land en het wereldje van Nederlandse economen is beperkt, dus onze wegen hebben zich regelmatig gekruist. We ‘kennen elkaar’, zoals het heet.

Gevoelsmatig zit het zelfs wat dieper dan dat, want ik heb jaren zijn columns in Het Financieele Dagblad gelezen en dan krijg je na verloop van tijd vanzelf een beter beeld van iemand. Mijn beeld van Han? De optimist, een kundige gesprekspartner die altijd wel bereid is om een tegengeluid te laten horen, zeker als dat wat positiever is dan wat de rest van de zaal lijkt te denken.

‘Dat hij daarbij niet de conclusie trok dat de wereld ten onder zou gaan, is slechts een teken van de optimistische grondhouding die hem siert’

Een leuke columnist ook, wat de opening van de tweede zin al laat zien: iets is logisch, daarom overtuigt het, maar toch. Een beetje twijfel zaaien onder die pessimisten.

De introductie komt uit een stuk waarin Han onder andere de zeer lage rente, de daarmee samenhangende speculatieve posities op financiële markten, de overspannen huizenmarkt, de grote schuldenlast en de geopolitieke spanningen noemde. Een dreigende cocktail, hoe gaat een optimist daar mee om?

Zijn antwoord volgde in de afsluitende zin: ‘Het eindspel is wat mij betreft nog niet begonnen, maar waakzaamheid is geboden.’ Nog niet, dus, en waarom gaan somberen als het nog niet zo ver is? In het interview dat hij eerder deze week in het FD gaf, verwoordde hij het als volgt: ‘Als de beurs omhooggaat zou ik zeggen: geniet.’

Hoe actueel de teksten ook mogen lijken, het gaat hier om de column ‘Het Eindspel’, die in april 2006 gepubliceerd werd. Twee jaar voor de val van Lehman Brothers, aan de vooravond van wat de Grote Recessie is gaan heten.

Was hij te optimistisch? Zelfs iemand met een minder optimistische kijk op het leven zal negatief verrast zijn over wat er in 2008-2012 is gebeurd, dus dat zal ook zeker voor Han zo zijn. Maar om nou te zeggen dat hij in deze column zoete broodjes bakte, is onzin. De pessimisten klinken logisch, de onderliggende problemen worden ruimschoots geïdentificeerd, terwijl de titel op zijn zachtst gezegd een dreigende ondertoon heeft. Dat hij daarbij niet de conclusie trok dat de wereld ten onder zou gaan, is slechts een teken van de optimistische grondhouding die hem siert.

(origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 4 december 2019)