Econoom Paul Krugman — Nobelprijswinnaar en columnist bij The New York Times — is een grootgebruiker van de term wonkish. In de titel van zijn column waarschuwt hij al of het een enigszins of heel erg wonkish stuk betreft. Wat hij daarmee bedoelt? Nerdy, geeky. Voor den vakidioot. Dat is deze column dus. Wonkish.

Startpunt is de IMF-conferentie die twee weken geleden gehouden werd met als titel: Debt. The good. The bad. The ugly. De titel deed vermoeden dat het om een typisch IMF-gebeurtenis draaide, waarbij de waarschuwende vinger over de groeiende schuldenberg wederom hoog geheven zou worden, gevolgd door een oproep aan overheden om vooral de economie te stimuleren door — maar echt — meer schuld uit te geven. Zo’n conferentie waarbij absoluut niet werd stilgestaan bij de oorzaak achter die schuldgroei: het lage rentebeleid van centrale banken en het wereldwijde spaaroverschot dat toch ergens moet neerslaan. Veel over dweilen en niets over de kraan, zeg maar.

‘De Nederlandse overheid kan haar officiële schuld op deze manier theoretisch dus met 20% verlagen’

Die belofte werd op zich ruimschoots goedgemaakt, maar gelukkig leverde het voor mij ook een interessant (wonkish) inzicht op. In zijn lezing over de tekortkomingen van schuldstatistieken meldde Mark Wright van de Federal Reserve Bank of Minneapolis dat de omvang van schuld momenteel bepaald wordt door het uitgeleende bedrag van schuld (face value) bij elkaar op te tellen. Weinig schokkend wellicht, maar Wright gaf aan dat dit de mogelijkheid openliet om schuld kunstmatig te verlagen. Geef schuld uit met een hogere coupon, et voilà.

Rekenvoorbeeld

Een rekenvoorbeeld kan het een en ander verduidelijken. Stel dat de Nederlandse Staat een tienjarige obligatie uitgeeft met een jaarlijkse coupon van 2,5%, terwijl de marktrente 0% is. Een simpele berekening in excel leert dat de marktwaarde van een obligatie die op duizend euro afloopt in dat geval rond de 1250 euro ligt. Het is die duizend euro die internationaal als schuld wordt geboekt, het is 1250 euro die de overheid ontvangt. De Nederlandse overheid kan haar officiële schuld op deze manier theoretisch dus met 20% verlagen.

En nu de crux van het verhaal. Wie denkt dat het mij hier niet te doen is om de Nederlandse schuld (nog verder) te reduceren heeft het echter helemaal mis. Ik zie hier juist een handvat voor prudent begrotingsbeleid. De negatieve rente die we momenteel zien wekt de suggestie dat geld lenen gratis en zonder risico is. Risico is er wel degelijk: als de rente sterk stijgt en je over tien jaar de schuld moet herfinancieren. Door nu een jaarlijkse rentebetaling te accepteren, verlaag je dat herfinancieringsrisico. De coupon als verzekeringspremie, dus eigenlijk. Dat de schuld hiermee en passant gereduceerd wordt heeft wellicht als bijkomend voordeel dat ze het bij het IMF eens een keer over de kraan en niet het dweilen gaan hebben.

(origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 20 november 2019)