Ik weet niet hoe het met u zit, maar persoonlijk heb ik niet zo heel veel met zombies. Heksen, vampiers en weerwolven zijn prima. Maar zombies? De laagste op de evolutionaire ladder van ongewenste griezels, als je het mij vraagt. Ik hoop dan ook al jaren tevergeefs dat zombies een stille dood zullen sterven. Uitgerekend de gerenommeerde Bank for International Settlements (BIS) bracht deze hoop vorige week een zware slag toe. In zijn kwartaalrapport kwam de term zombie maar liefst 152 keer terug. Eén quote uit de studie wil ik u hierbij niet onthouden ‘studies have shown that zombies tend to be less productive’. Een pareltje. Zombies zijn ‘doorgaans’ minder productief. Wie had dat durven denken?

De bewuste studie van de BIS gaat uiteraard níet over mensenzombies, maar over zogeheten zombiebedrijven, te weten bedrijven die gedurende een langere periode (drie jaar of meer) jaarlijks minder winst gegenereerd hebben dan ze aan rentelasten moeten betalen. Deze bedrijven kunnen dus alleen overleven door elk jaar meer schuld aan te gaan, of door nieuwe aandelen uit te geven. Nou zullen juist snelgroeiende bedrijven in de opstartfase jaarlijks meer kapitaal nodig hebben, dus hanteren de onderzoekers nog twee extra criteria om de echte zombies te identificeren. Wat resteert is oud, strikt genomen nog niet helemaal dood, maar al een heel eind op weg.

Wat blijkt? Zombiebedrijven zijn met een gestage opmars bezig. Volgens de ruimere definitie is het percentage zombies wereldwijd gestegen van rond de nul procent in 1990 naar twaalf procent in 2016, met alle negatieve consequenties voor productiviteit als gevolg.

De BIS onderzoekt twee opties die deze opmars kunnen verklaren. De eerste is de zwakte van de bankensector. Het idee hierbij is dat een zwakke bank zich geen afschrijving op een uitstaande lening kan permitteren en zodoende geneigd zal zijn een zieltogend bedrijf te herfinancieren. In tegenstelling tot een ECB-studie uit 2017, lijkt de BIS maar weinig bewijs te vinden dat deze factor van belang is. Veel stelliger is de BIS over de tweede factor, de lage korte rente. Het monetaire beleid gericht op het stimuleren van de economie heeft veel onrendabele bedrijven in leven gehouden. Zachte heelmeesters, stinkende wonden.

Het zal ongetwijfeld. Ik had echter graag gezien dat de BIS een derde factor in de studie had betrokken: de lage kapitaalmarktrente. Als ik zie met welk gemak bedrijven momenteel financiering uit de kapitaalmarkt weten te trekken, vraag ik me namelijk sterk af of we de schuld van de opkomst van de zombie-kaste alleen maar bij de centrale banken kunnen leggen.