Je gelooft het misschien niet, maar in verschillende podcasts en diverse blogs werd afgelopen week gesteld dat er de laatste tijd eigenlijk ‘niet zo heel veel is gebeurd’ in de financiële markten. Ik geef toe, dit zijn de beurscommentatoren die kort op de bal spelen en die de bankencrisis van zes weken geleden al oud nieuws vinden, maar toch. De meeste macrodata leverden de afgelopen weken inderdaad geen grote uitschieters op: aandelen bewogen in een relatief kleine tradingrange en er waren geen nieuwe alarmerende berichten over problemen bij banken of hedgefondsen. De VIX-index, de volatiliteitsindex voor de Amerikaanse aandelenmarkt, zakte deze week zelfs onder de 17, het laagste niveau van de afgelopen twaalf maanden.

Opmerkelijk genoeg stipte The Economist deze week in een artikel juist aan dat de onzekerheid rond economische data en de economische verwachtingen tot een nieuw hoogtepunt lijkt te zijn gestegen. Het blad turfde meer dan zestig keer het woord uncertainty in de IMF Global Outlook van vorige week, een verdubbeling ten opzichte van de twee eerdere edities. Tegelijkertijd is de range van ramingen voor de Amerikaanse bbp-groei momenteel twee keer zo groot als in 2019. Zoveel onzekerheid en volatiliteit over de economische groei zou je terug moeten zien op de financiële markten, toch? Nou, niet dus.

Volatiliteit in die andere financiele markt…

De oplossing van deze tegenstelling is simpel: er is wel degelijk sprake van hoge volatiliteit, alleen niet in de aandelenmarkt. Het is de obligatiemarkt die momenteel in vuur en vlam staat. Dit is te zien in de MOVE-index, de tegenhanger van de VIX, maar dan voor de Amerikaanse obligatiemarkt. De indices worden verschillend berekend waardoor onderling vergelijken helaas niet mogelijk is, maar waar de VIX momenteel onder het langjarig gemiddelde ligt, zie je dat de MOVE al sinds begin 2022 systematisch daarboven handelt. In maart dit jaar piekte hij zelfs op het hoogste niveau sinds 2008. waarmee de covidpiek werd verpulverd. De VIX steeg in maart slechts marginaal.

Waar is de huidige hoge volatiliteit in de obligatiemarkt aan te danken? Deels ligt het aan de sterke renteverhogingen die de Amerikaanse Federal Reserve afgelopen jaar heeft doorgevoerd en de speculatie dat we wellicht het einde van deze verkrappingscyclus bereikt hebben. Minstens zo belangrijk is echter dat de rentegevoeligheid (duration) van de obligatiemarkten de afgelopen twintig jaar behoorlijk is opgelopen. Overheden zijn langer gaan lenen en tegen een lagere coupon, waardoor de markt als geheel veel gevoeliger geworden is.

Indirect is de hoge volatiliteit in obligaties daarmee terug te voeren tot het doorgeschoten monetaire beleid om rentes koste wat het kost laag te houden. Deze factor mag zeker niet ontbreken in een toekomstige kosten-batenanalyse van het succes van het gevoerde monetair beleid.

(Origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 19 april 2023)