Pierre Wunsch, zeg maar de Klaas Knot van België, werd deze week in de Financial Times aan het woord gelaten in een artikel over de draai in het ECB-beleid. Zijn uitspraak was veelzeggend: ‘It was more or less impossible in our models to produce any inflation that would not be temporary.’ Vrij vertaald: de macro-economische modellen waarmee gewerkt werd, voorspelden dat inflatieschokken eigenlijk altijd van voorbijgaande aard zijn. Geen wonder dat je dan als centrale bankier tot de conclusie komt dat je het beste op je handen kunt blijven zitten. Inflatie? Waait wel weer over.

Nou kun je uiteraard van je stoel vallen van het feit dat we anno 2022 nog steeds werken met modellen die een essentieel begrip als inflatie niet eens onder knie hebben. We hebben realtimedata over mobiliteit, bankbetalingen, kunnen met een druk op de knop prijsdata van het hele internet verzamelen, hebben algoritmes tot aan AI om verbanden te signaleren die normale stervelingen over het hoofd zien, maar een beetje inflatie voorspellen, ho maar. De zoveelste vlek op het bemorste blazoen van de groep mensen die zich (nog?) econoom durven te noemen.

We weten minder over inflatie dan we denken

Aan de andere kant is deze constatering niet zo heel erg verrassend. Wil je een goed werkend model ontwikkelen, ben je in de eerste instantie aangewezen op historische data. Wie echter door zijn wimpers naar het verloop van inflatie over de afgelopen vijftig jaar kijkt, komt al snel tot de conclusie dat we eigenlijk maar één echte periode van aanhoudend hoge inflatie hebben gekend: de jaren zeventig en tachtig. Uiteraard hadden we in de tussenliggende periode wel degelijk inflatie, maar die was grotendeels stabiel. Uitschieters waren tijdelijk en doorgaans terug te voeren tot de ontwikkeling van de olieprijs. Dat je met die historie een model krijgt dat concludeert dat inflatie waarschijnlijk tijdelijk is, is niet heel verwonderlijk.

Hebben we geen data die verder teruggaan dan? Zeker, maar of dat veel gaat bijdragen aan nieuwe inzichten kun je je sterk afvragen. Data over consumentenvertrouwen, inflatieverwachtingen of energieverbruik per industriegroep ontbreken bijvoorbeeld, waardoor je bepaalde verbanden helemaal niet kunt vaststellen. Los daarvan is de economie in de tussenliggende periode totaal veranderd. In de jaren vijftig en zestig was de industriële sector nog dominant en was er nog nauwelijks sprake van de scherpe internationale concurrentie die we inmiddels kennen.

De conclusie? Die laat ik over aan Wunsch: ‘We know much less about inflation drivers than we thought.’ Nou kunt u wederom van uw stoel vallen van het feit dat een centrale bankier iets dergelijks toegeeft, maar ik juich het alleen maar toe: liever je zwakte erkennen en met een frisse blik het probleem analyseren, dan vasthouden aan oude dogma’s en modellen die niet blijken te kloppen.

(Origineel gepubliceerd in het FD van 07 september 2022)