Aan de illustratie lag het in elk geval niet. ECB-president Mario Draghi als potige timmerman met een hamer in zijn knuist naast een roestige, maar goed gevulde gereedschapskist. ‘De gereedschapskist van Draghi is nog lang niet leeg’, was de titel van het artikel dinsdag in Het Financieele Dagblad. Helaas bleken de illustratie en de titel wat mij betreft niet helemaal te sporen met de inhoud van het artikel, want na lezing kreeg ik het angstige gevoel dat het gereedschap in de kist al even roestig was als de kist zelf.

Beloven dat de rente ook in 2020 niet verhoogd zal gaan worden, banken subsidiëren, nog meer staatsobligaties opkopen? Het klinkt als een gereedschapskist vol met sleutels tot maatje 8, waar de Europese economie uit bouten bestaat met maatje 30 of meer.

Als het artikel één ding duidelijk maakt, is het dat de ECB – en het monetaire beleid in bredere zin – kampt met één van de grondbeginselen van de economie: de wet van de afnemende meeropbrengsten. Meer van hetzelfde wordt vanzelf minder effectief.

Wet van de afnemende meeropbrengsten…

Koop 10% van de uitstaande schuld en dat kan het sentiment in de markt en economie een stevige steun in de rug geven. Koop de volgende 10% en de impact neemt waarschijnlijk af. Tegen de tijd dat je bij de 50% bent beland, werkt het niet meer.

Een renteverlaging van 4% naar 2% is effectief, beloven dat je de rente ook volgend jaar niet zult verhogen is een gaapfactor die tegenwoordig nog slechts een paar basispunten oplevert in de hypersensitieve financiële markten. Subsidiëren van banken? Het komt er vast, maar hoe dat tot een hogere inflatie moet gaan leiden is mij onduidelijk. Meer van hetzelfde.

Resteert nog één stuk gereedschap op het lijstje uit het artikel: helikoptergeld. Ik ben niet erg filosofisch ingesteld, maar in dit geval moest ik toch even denken aan de enige ‘plaag’ die overbleef nadat Pandora’s doos was opengegaan: hoop. Tegen beter weten in, zeg ik er gelijk bij, want niet alleen druist helikoptergeld tegen alle principes in waar de huidige ECB’ers in geloven, het is bovendien politiek onuitvoerbaar.

Veel analisten stellen dat het onrealistisch is te verwachten dat de ECB het allemaal alleen kan doen. Dé oplossing van afnemende meeropbrengsten is immers een nieuw productiemiddel aan de mix toevoegen. Arbeid én kapitaal. Centrale bank én stimulerend overheidsbeleid. Wellicht.

Eén ding weet ik in elk geval wel zeker. Al tien jaar lang is de ECB er niet in geslaagd om inflatie in de richting van de doelstelling te tillen, waarom zou meer van hetzelfde dat dan wel gaan doen?

(origineel gepubliceerd in Het Financieele Dagblad van 10 april 2019)