Mocht u zich zorgen maken over de toenemende schuldenberg in de wereld, dan vrees ik dat deze column u niet veel vrolijker zal maken. Schuld en dan met name overheidsschuld zal de komende jaren alleen maar toenemen, waarbij een, uhm…, ‘gidsrol’ lijkt te zijn weggelegd voor Amerika.

Om met het motief te beginnen: politiek valt er momenteel niets te winnen met een terugkeer naar een prudent financieringsbeleid. Voor de Amerikaanse president Trump zou zo’n draai gezichtsverlies opleveren – die belastingverlaging zou zichzelf toch terugbetalen? – terwijl de Democraten wel klaar zijn met de rol van ‘tekortombuigers’. Democratische plannen als Medicare for all en de Green New Deal geven aan zorgen van de Democraten momenteel niet bij de oplopende schuld liggen. Van de kant van de politiek valt er dus geen verbetering te verwachten.

Zullen de financiële markten voor de nodige tucht zorgen? Te denken valt aan het voorbeeld van Italië, waar de kapitaalmarkt in de tweede helft van vorig jaar de nieuwe regering een duidelijk signaal gaf de begrotingsteugels niet te laten vieren.

Of we uit dat voorbeeld hoop moeten putten vraag ik me sterk af. Zo gevoelig als de Italiaanse kapitaalmarkt vorig jaar was, zo ongevoelig was diezelfde markt in de periode 2000-2007, toen de Italiaanse overheid gemiddeld slechts 0,25 procentpunt meer betaalde op haar schuld dan de Duitse overheid. Markten tukken soms jaren voordat er eindelijk tot tucht wordt overgegaan.

Ten tweede heeft Amerika een troefkaart in handen die moeilijk te overschatten valt: de dollar is de reservemunt van de wereld en de Amerikaanse kapitaalmarkt vormt het kloppende hart van het wereldwijde financiële systeem. De vraag naar liquiditeit en Amerikaanse staatsobligaties garandeert dat er van tucht op de Amerikaanse kapitaalmarkt maar beperkt sprake zal zijn. Toen de kapitaalmarktrente vorig jaar op 3,3% stond, was dat voor veel beleggers aanleiding om uit aandelen te stappen en Amerikaanse obligaties te kopen. 3,3% ‘risicovrij’, waar krijg je dat nog, was het argument.

Of je er vrolijk van moet worden, kun je je afvragen

Ten derde, hoe vrij is de markt nog om tuchtig te zijn? Het extreemste voorbeeld is hierbij Japan, waarbij het (veel te) grote aanbod van staatsobligaties keurig wordt afgeroomd door een centrale bank. Blijft de Fed afzijdig als de kapitaalmarktrente fors oploopt en het economisch herstel bedreigt?

Politiek valt er niets mee te winnen en de markt vormt op korte termijn geen beperking: hogere schuld is daarmee de default optie geworden, de weg van de minste weerstand. Of je er vrolijk van moet worden, kun je je afvragen, maar het lijkt in elk geval de realiteit voor de komende jaren.