http://ftalphaville.ft.com/2015/02/23/2119935/is-japan-in-danger-of-a-fiscal-crisis/

Ook zo benieuwd naar de reden waarom je geld moet betalen om in Europese obligaties te beleggen? Deze grafiek vertelt een belangrijk deel van het verhaal.

Ik weet vrij zeker dat als ik deze grafiek laat zien, een deel van de lezers zich zal afvragen wat hier nu zo bijzonder aan is. Uiteráárd is het de schuld van centrale banken dat de obligatiemarkt momenteel, laten we zeggen, van de leg is! De ECB hanteert een negatieve deposito rente, er wordt voor miljarden aan staatsobligaties gekocht: dank je de koekoek dat er van een gewone marktwerking geen sprake is.

Hoewel dat klopt, neemt het niet weg dat deze grafiek dat hele verhaal keurig afbeeldt. Wat de grafiek namelijk weergeeft is hoeveel geld de verschillende overheden de afgelopen jaren uit de markt hebben gehaald, oftewel hoeveel netto staatsschuld er per saldo extra uitgegeven is. De belangrijke woorden hierbij zijn ‘markt’ en ‘netto’. Alles wat door centrale banken gekocht wordt als onderdeel van een kwantitatief verruimingsprogramma is hierbij buiten beschouwing gelaten.

Alles wat de centrale banken kopen streept men in deze grafiek weg en die impact is niet onaanzienlijk. Zo zullen de meeste overheden in de Eurozone hun bruto schuld ook in 2015 weer verder zien groeien, maar doordat de ECB is overgegaan tot het opkopen van een substantieel deel van die schuld, is het gele blokje voor de Eurozone als geheel van positief naar negatief geschoten. Hiermee volgt de ECB het voorbeeld van de Bank of Japan, waar de centrale bank in 2014 al meer schuld opgekocht dan de Japanse overheid kon uitgeven. Het mooie van deze grafiek is dat het laat zien dat voor de vier grote blokken, de netto uitgifte van staatsschuld voor 2015 zelfs negatief zal worden… Geen nieuw aanbod meer, dus dat verklaart waarom iedereen bereid is om ondanks onwaarschijnlijk lage en zelfs negatieve rentestanden nog steeds obligaties te kopen: het zijn schaarse goederen aan het worden… Als we de wereld als geheel nemen is het nog nooit eerder voorgekomen dat er sprake was van een netto onttrekking…

Alles de schuld van de centrale bank?
Alles de schuld van de centrale bank, dus? Nee, zo makkelijk is het nou ook weer niet. Onderstaande grafiek laat het verloop van de kapitaalmarktrente sinds de jaren 80 zien, waarmee de periode overeenkomt met die eerste grafiek. Om nou te zeggen dat het een rechte lijn naar beneden is geweest, is waarschijnlijk wat overdreven, maar het valt moeilijk te ontkennen dat de kapitaalmarktrente de afgelopen vijfendertig jaar een duidelijke trend heeft laten zien: neerwaarts. Ook zonder de aankoopprogramma’s van de centrale banken en zelfs ondanks de aanzienlijke stijging van de uitgifte in nieuwe schuld in de periodes 2000-2005 en 2008-2010, die we in de eerste grafiek zien.

Kennelijk steeg de vraag naar obligaties in die jaren zelfs nog harder dan het aanbod en daar hadden centrale banken relatief weinig mee van doen. Het is puur een reflectie van de stijging van het wereldwijde vermogen dat op zoek is naar een belegging met een relatief laag risico. Te veel schuld, of te veel vermogen, dat is de vraag…