Scrooge. Dagobert Duck. Smaug. Oh, en Duitsers natuurlijk. Gierig volk dat alles voor zichzelf wil houden en het daarmee voor iedereen verpest. Het is een populair relaas. Wie ondersteuning zoekt voor deze stelling kan bijvoorbeeld terecht bij een recente studie van de Bank of International Settlements (BIS). In deze studie wordt niet alleen gekeken naar de huidige handelsonevenwichtigheden, maar ook naar de zogenaamde net foreign asset positie. Simpel gezegd kent elke handelsstroom een kapitaalstroom als tegenpool, waarbij een land met een handelsbalansoverschot per saldo een claim opbouwt op het land met een tekort. Tel je die jaarlijkse claims bij elkaar op dan kom je uit op de net foreign asset positie van een land, de vermogenspositie van een land ten opzichte van de rest van de wereld. Je kunt het vergelijken met iemand die jaarlijks meer uitgeeft dan hij verdient (flow) en als gevolg daarvan gestaag een schuld opbouwt (stock). De studie van de BIS richtte zich specifiek op die vermogenspositie, waarbij gekeken werd in hoeverre een land met een hoge schuld (vermogen) op termijn minder (meer) zou gaan besteden.

Wat blijkt? Er is sprake van een asymmetrische aanpassing. Schuldlanden schroeven hun bestedingen inderdaad terug, maar bij vermogende landen blijft een vergelijkbare stimulans uit. Het mogelijke gevolg, en hier quote ik de studie, ‘would likely imply a slowdown in both global trade and GDP growth’. Het beeld van Smaug, de draak in The Hobbit die waakt over zijn gouden schat, dringt zich op. Draak, Dagobert Duck, Duitsland – deze hamsterwoede is destructief en heeft er nu zelfs toe geleid dat we in een handelsoorlog verzeild zijn geraakt. Merkel moet de eigen economie stimuleren om zo de Eurozone en ook de wereldeconomie te ondersteunen.

Maar nu de visie van Duitsland

Maar draai het nu eens om. Kijk naar Duitsland. Vergrijzing staat voor de deur, waarbij het land –anders dan wij in Nederland –- geen pensioenpot heeft opgebouwd voor haar ambtenaren. Vergrijzing legt een groot beslag op het toekomstige budget, dus dat het land de afgelopen jaren de voorkeur heeft gegeven de overheidsfinanciën op orde te krijgen, is niet zo vreemd. Bovendien, de binnenlandse economie draait op volle toeren, dus wie is er bij gebaat om het begrotingstekort nu op te pompen? En wiens schuld is het nu eigenlijk dat iedereen zo graag Mercedessen koopt? Gaan we Apple verwijten dat er zoveel iPhones worden verkocht, soms? Nee, we roemen het bedrijf en zien Steve Jobs als het lichtende voorbeeld van hoe je een bedrijf moet aansturen. Maar als we het over de Duitsers hebben, zien we opeens hebzuchtige draken.

Overigens liep deze studie af voordat Trump arriveerde en het Amerikaanse overheidstekort opblies. Twee keer raden wat er met het handelsbalansoverschot van Duitsland gaat gebeuren. Twee keer raden wie daar de schuld voor krijgt.

Smaug.

(origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 26 maart 2018)