Ruim een maand geleden schreef Marcel de Boer een column in deze krant, waarbij hij de vraag stelde wat er met de ‘geopolitieke premie’ was gebeurd. Waar oplopende politieke spanningen in het verleden soms tot scherpe reacties op de financiële markten leidde, lijken de markten momenteel nergens van wakker te liggen. Wie de historische ontwikkeling Baker-Bloom-Davis Global Economic Policy Uncertainty Index naast de volatiliteitsgraadmeter (de VIX) legt, zal zien wat hij bedoelt. De komst van Trump, Brexit en de opmars van de proteststemmers heeft de geopolitieke politieke onzekerheid sterk doen toenemen, maar aandelen hebben het genegeerd. Dat was vroeger wel anders.

http://voxeu.org/article/puzzle-high-policy-uncertainty-and-low-market-volatility

Iets dergelijks zie je ook ten aanzien van de macro-economische cijfers uit de VS. Het eerste kwartaal BBP (slecht), de winstcijfers (goed), de banengroei (al twee maanden tegenvallend), Atlanta Fed (goed), autoverkopen (slecht!): het schiet alle kanten op. Dat de Amerikaanse economie behoorlijk tegenstrijdige signalen afgeeft, wordt door de aandelenmarkt simpelweg genegeerd.

Meer onzekerheid, geen volatiliteit. Er is een simpele verklaring voor: het leervermogen van financiële markten. Neem die politieke onzekerheid. Welke politieke gebeurtenis heeft de afgelopen vijf jaar nu echt tot een omslag op de aandelenmarkt geleid? Of je nu kijkt naar verkiezingen (Trump, Macron, May, zelfs Brexit) of naar andere gebeurtenissen (de Krim, Noord-Korea, de dreigende sluiting van de Amerikaanse overheid), in vrijwel alle gevallen heeft het afdekken van risico’s alleen maar geld gekost. De opmars van de aandelenmarkten is er niet door gestopt. Gegeven het adaptieve karakter van financiële markten is het dan niet zo vreemd (en tot nu toe zelfs terecht) dat de markt dit soort gebeurtenissen gaat negeren. En wat te denken van de zwakke economische Amerikaanse cijfers? Ook hier stelt het lerende proces van de financiële markten dat we er niet wakker van moeten liggen. Zwakke cijfers betekenen dat de centrale banken het gaspedaal alleen maar verder zullen indrukken, iets wat altijd met gejuich op de aandelenmarkt wordt ontvangen. Daar tegen ingaan levert doorgaans alleen verliezen op.

Het einde van volatiliteit?

Betekent dit het einde van de volatiliteit? Niets is zo gevaarlijk als die veronderstelling. Om Mark Twain te parafraseren: ‘De geruchten over de dood van volatiliteit zijn zwaar overdreven’. De economische cyclus is al vaker vroegtijdig dood verklaard, met alle negatieve gevolgen van dien. Er zit een grens aan wat centrale banken kunnen beheersen. Dat de politieke gebeurtenissen van de afgelopen vijf jaar met een sisser zijn afgelopen, biedt geen enkele garantie voor de komende vijf jaar. Des te meer de financiële markten de risico’s negeren, des te harder de klap uiteindelijk zal aankomen. Wat dat betreft voelt de huidige rust toch een beetje als stilte voor de storm.

(origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 12 juni 2017)