De Financial Times publiceerde vorige week een intrigerend artikel met de kop ETF investors jumped into a host of lossmaking trades in 2023. Hierbij werd een strateeg aan het woord gelaten die op basis van beleggingsstromen in ETF’s tot de conclusie kwam dat er in 2023 iets opmerkelijks gebeurd zou zijn. Waar je normaal ziet dat beleggers met name beleggen in de winnaars van het jaar daarvoor, leek die trend in 2023 niet meer op te gaan. De hoge correlatie tussen beleggingsstromen en rendement – in het FT-artikel enigszins neerbuigend getypeerd als een buy-high-sell-low-mentaliteit – leek in 2023 niet van toepassing te zijn geweest.

Zijn beleggers slimmer geworden? In 2020 hadden we al het succes van de particuliere beleggers die geavanceerde shortsellers op hun knieën dwongen door massaal in specifieke individuele aandelen te beleggen, de zogenaamde memestocks. Vervolgens kregen we in 2022 te maken met een pijnlijke bearmarkt, die vooral voor obligaties van ongekende omvang was. Voldoende reden voor paniek, zou je zeggen, maar die bleef grotendeels uit. Geen overdreven grote liquidatiestromen, de correctie werd met opmerkelijke discipline doorleefd. En dan nu dit. Vooral Piet Particulier, die vroeger toch altijd een beetje als de sukkel werd weggezet, en de contra-indicator voor de professionele beleggers was, lijkt de laatste jaren anders in de wedstrijd te zitten.

Het kan, maar ik heb toch wat kanttekeningen. Waar ETF’s in de beginjaren nog als een duidelijke indicator golden van het beleggingsbeleid van particuliere beleggers, is dit inmiddels niet meer het geval. Veel institutionele partijen hebben de overstap naar een passievere vorm van beleggen gemaakt, waardoor de ontwikkeling van de ETF-stromen inmiddels een mix van alle beleggers weergeeft. Wellicht dat daarom ook de relatie tussen rendement en beleggingsstroom veranderd is.

Vooral de kapitaalstroom naar obligaties valt op

Kijken we vervolgens naar de ‘tegenstrijdige’ beleggingsstromen, dan valt op dat de hoofdrol is weggelegd voor de sterke instroom naar (staats)obligaties. Wereldwijd stroomde vorig jaar maar liefst $332 mrd naar de diverse fixed income ETF’s, waarmee de recordinstroom van $282 mrd uit 2021 met gemak werd overtroffen. Gegeven de extreem slechte beleggingsperformance van 2022 en een groot deel van 2023, kan je dit inderdaad als afwijkend gedrag zien.

Maar is dat echt zo? Welke variabele speelt de grootste rol in de afweging wel of niet in obligaties te beleggen? De hoogte van de (kapitaalmarkt)rente. En laat die nou de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen zijn. Dat beleggers eerder geneigd zijn om in obligaties te beleggen bij een rente van 4% dan bij een van 0%, lijkt me niet bepaald een opmerkelijke trendbreuk. Al met al lijkt het me wat vroeg om op basis van deze uitslag te concluderen dat beleggers de afgelopen jaren slimmer zijn geworden.

(origineel gepubliceerd in het Financieele Dagblad van 17 januari 2024)